Makaleler

Koronavirüs salgını üzerine güncel bakış açıları

0

Dünya Sağlık Örgütü, 11 Mart 2020’de COVID-19’u bir salgın olarak ilan etti. DSÖ mesajında koronavirüsün (SARS-CoV-2) hükümetlerin, işletmelerin ve bireylerin hala hastalığın yörüngesini değiştirme konusunda önemli yetenekleri olduğu gözlemiyle, kaçınılmaz olarak dünyanın tüm bölgelerine yayılacağına dair kesinliğini dengeledi.

Salgın ilerlemesi arketipleri

Birçok ülke koronavirüsün toplumda yaygınlaşmasını kontrol altına alma ihtiyacı ile karşı karşıyadır. Her ülkenin aksiyonu benzersiz olsa da, değerli dersler sunan iki başarılı ve biri başarısız üç model vardır.

Yayılmayı sınırlamak için olağanüstü önlemler: COVID-19’un yıkıcı etkisi Hubei eyaletinde belirginleştikten sonra Çin, on gün içinde hastaneler inşa etmek, yaklaşık 60 milyon insan için bir “tecrit” ve yüz milyonlarca insan için önemli kısıtlamalar uygulamak ve mücadele etmek amacıyla temel gözetim gibi benzeri görülmemiş önlemler aldı. Bu önlemler, ekonomiyi yeniden başlatacak olsa bile virüsün bulaşmasını hızla azaltmada başarılı olmuştur.

En iyi halk sağlığı uygulamalarının etkin kullanımı ile aşamalı kontrol: Güney Kore, 19 Şubat’taki 100 vakadan 29 Şubat’ta 800’den fazla yeni vakaya kadar, vaka sayısında salgının ilk iki haftasında hızlı büyüme yaşadı. O zamandan beri yeni vakaların sayısı Çin’de olduğu gibi istikrarlı bir şekilde düştü. Bu, çoğu zaman teknolojiyi entegre eden klasik halk sağlığı araçlarının titiz bir şekilde uygulanmasıyla başarıldı. Örnekler arasında testlerin hızlı ve yaygın bir şekilde uygulanması, teknoloji tarafından bilgilendirilen titiz temas takibi, sağlık hizmeti sağlayıcısının güvenliğine odaklanma, gerçek zamanlı entegre izleme ve analitik sayılabilir. Singapur ve Tayvan da benzer bir yaklaşım uygulamış ve aynı zamanda geniş çapta başarılı sonuçlar vermiştir.

Başarısız ilk kontrol, yenilmiş sağlık sistemleri: Vaka büyümesinin olmadığı bazı ülkelerde hastane kapasitesi çökmüş durumda. Sağlık çalışanları üzerindeki orantısız etki ve sistemdeki esneklik eksikliği, salgının kontrol altına alınmasını zorlaştıran kısır bir döngü yaratmaktadır.

İki başarılı senaryo

Birçok saygın kurum şu an çok yüksek vaka sayıları öngörüyor. En kötümser tahminlere göre tipik olarak virüse üstel büyüme için tam bir kredi veriliyor. Aşağıdaki senaryolar ise virüs ve toplumun tepkisi arasındaki etkileşimin ortaya çıkmasının iki yolu ve her durumda ekonomi üzerindeki etkilerini özetliyor.

  1. Gecikmeli kurtarma
  • Epidemiyolojik etki

Bu senaryoda Amerika ve Avrupa’daki yeni vaka sayıları Nisan ortasına kadar artmaktadır. Asya ülkeleri daha erken zirve yaparken Afrika ve Okyanusya’daki salgınlar ise sınırlıdır. Ulusal ve yerel karantinalar nedeniyle seyahatleri kısıtlamayı ve evden çalışma politikalarını uygulamayı seçen işverenler ile bireylerin kendi seçimleri, sosyalleşmeden uzaklaşma sayesinde sayıların artmasını yavaşlatıyor.

Senaryoya göre test kapasitesi, salgının doğru bir resmini sağlayan ihtiyaca cevap veriyor ve virüs, mevsimsel olduğunu kanıtlayarak yayılmasını daha da sınırlandırıyor. Mayıs ortasına kadar kamuoyu ise salgın hakkında önemli ölçüde daha iyimser.

  • Ekonomik etki 

Ekonomik etki bakımından büyük ölçekli karantinalar, seyahat kısıtlamaları ve sosyal uzaklaştırma önlemleri, ikinci çeyrek sonuna kadar tüketici ve iş harcamalarında keskin bir düşüşe neden olarak durgunluk yaratmaktadır. Salgın, ikinci çeyrekte dünyanın pek çok yerinde kontrol altına alınsa da, durgunluğun kendi kendini güçlendiren dinamikleri 3. çeyreğin sonuna kadar çöküşü hızlandırıyor. Öyle ki bu senaryoya göre tüketiciler evde kalır, işletmeler gelirlerini kaybeder ve işçileri işten çıkarır ve işsizlik seviyeleri keskin bir şekilde yükselir. İş yatırım sözleşmeleri ve kurumsal iflaslar ise yükselerek bankacılık ve finansal sistem üzerinde önemli baskı yaratır.

Para politikası ilk çeyrekte daha da hafiflemekte ancak mevcut düşük faiz oranları göz önüne alındığında sınırlı etkiye sahiptir. Mütevazi mali tepkiler ikinci ve üçüncü çeyrekte ekonomik zararın üstesinden gelmede yetersiz kalmaktadır. Avrupa ve ABD ekonomilerinin dördüncü çeyreğine kadar gerçek bir toparlanma görmeleri gerekiyor. Senaryoya göre 2020’deki küresel GSYİH biraz düşecek.

  1. Uzun süreli daralma
  • Epidemiyolojik etki

Bu senaryoda salgın, Amerika ve Avrupa’da Mayıs ayına kadar zirve yapmıyor çünkü gecikmiş testler ve sosyal uzaklığın benimsenmesi, halk sağlığı tepkisini düzeltiyor. Virüs mevsimlik olduğunu kanıtlamıyor ve yılın geri kalanında uzun bir sürece yol açıyor. Afrika, Okyanusya ve bazı Asya ülkeleri de yaygın salgınlara maruz kalsa da, genç nüfuslu ülkelerde yüzde olarak daha az can kaybı yaşanıyor. Salgını kontrol etmede başarılı olan ülkelerin bile (Çin gibi) halk sağlığı önlemlerini yerinde tutmaya devam etme zorunluluğu, yeniden dirilişi engelliyor.

  • Ekonomik etki 

Senaryoya göre tüketiciler yıl boyunca harcamalarını kestikçe talep zedeleniyor. En çok etkilenen sektörlerde, kurumsal işten çıkarmalar ve iflasların sayısı 2020 boyunca artıyor ve kendi kendini güçlendiren aşağı doğru bir sarmalı besliyor.

Uzun süreli daralma senaryosunda finansal sistem ciddi sıkıntı çekiyor ancak bankaların güçlü kapitalizasyonu ve şu anda mevcut makro ihtiyati denetim nedeniyle tam ölçekli bir bankacılık krizi önleniyor. Mali ve para politikası tepkileri sarmalı kırmak için yetersiz kalıyor. Senaryoya göre küresel ekonomik etki ise şiddetli ve 2008-09 küresel mali krizine yaklaşıyor. GSYİH, 2020’de çoğu büyük ekonomide önemli ölçüde daralıyor ve toparlanma sadece 2021’in ikinci çeyreğinde başlıyor.

COVID-19’a yanıt vermek

Dünyanın dört bir yanındaki yüzlerce şirketle COVID-19 zorlukları konusunda yapılan görüşmeler, şirketlerin peşinde koştuğu en büyük iş akışlarının bir görünümünü derlemeye olanak sağlıyor.

Bu liste oldukça kapsamlı olsa da bazı şirketler başka adımlar atıyor. Bununla birlikte birçok şirketin büyük eylemleri doğru yapmakta zorlandığına dair kanıtlar görülüyor. Şirketler tarafından sürekli olarak beş zorluk dile getiriliyor.

Entelektüel bir anlayışa sahip olmak, gerçeği içselleştirmekle aynı şey değildir

Üstel vaka sayısı büyümesini daha önce yaşamadığınız sürece içselleştirmek zordur. Bunu yaşamamış ya da “masaüstü” simülasyonundan geçmiş olan yöneticiler doğru cevap vermekte güçlük çeker. Özellikle, artırma mekanizmaları teoride anlaşılabilir ancak şirketler, gerçekte yürütülmelerini zor bulmaktadır, zira gerçekler kılavuzda söylediklerine her zaman uymamaktadır. Kriz vaka çalışmaları, kurumları için daha kötü konular yaratarak artırma mekanizmasını seçmeyen yöneticilerin örnekleriyle doludur.

Çalışan güvenliği çok önemlidir ancak mekanizmalar etkisizdir

Birçok şirkette politika oluşturma, özellikle de henüz koronavirüsü doğrudan görmemiş olanlarda dağılmaktadır. Profesyonel hizmetler ve teknoloji şirketleri gibi birçoğu çok tutucu davranıyor; koruma mekanizmaları, insanları gerçekten daha güvenli tutmadan genellikle bir güvenlik algısına katkıda bulunuyor. Örneğin sıcaklık kontrolleri, virüsün asemptomatik olarak geçebileceği göz önüne alındığında, en etkili tarama şekli olmayabilir. Çalışanlardan rahatsız olmaları durumunda evde kalmalarını istemek, bulaşıcılığı azaltmak için daha fazlasını yapabilir.

Bazı şirketler politikalarının ikinci dereceden etkilerini düşünmüyor. Örneğin, eşzamanlı bir evden çalışma politikası olmadan seyahat yasağı, ofisi çok kalabalık hale getirerek daha yüksek bulaşma riskine yol açabilir.

Talebin geri dönüşü konusunda iyimserlik tehlikelidir

Talebin geri kazanılması konusunda iyimser olmak, özellikle işletme sermayesi veya likidite sıkıntısı olan ve iflasa yönelen şirketler için gerçek bir sorundur. Sorunlu kuruluşların daha hızlı bir toparlanmaya veya daha sığ bir gerilemeye inanması daha olasıdır. Daha derin, daha uzun süreli bir gerileme olasılığı ile karşı karşıya olmak önemlidir. Örneğin, gerekli nakit sağlamak için elden çıkarma bugün birkaç hafta veya aydan daha yüksek bir fiyatla tamamlanabilir.

İşletme genelinde varsayımlar yanlış ayarlanmış

Bazı şirketler koronavirüs yanıtlarını tam olarak organizasyon silolarında sürdürmektedir. Örneğin tedarik ekibi tedarik zinciri çabalarını yönlendirmektedir, satış ve pazarlama ekipleri müşteri iletişimi vb. üzerinde çalışmaktadır. Ancak bu takımların farklı varsayımları vardır ve şirketin diğer bölümlerinin ne yaptığını veya ne olabileceğini düşünmek yerine, son derece taktiksel olma eğilimi gösterirler.

Yakın dönem önemlidir ancak daha uzun vadeye odaklanmayın (daha kötü olabilir)

Anında ve etkili tepki elbette yaşamsaldır. Şirketler büyük ölçüde doğru yanıtlar peşinde ancak bu iş akışlarının çoğunda, daha uzun vadeli boyutlar daha da kritik. Durgunluk ortaya çıkabilir.

Mevcut salgının bozulması sanayi yapılarını değiştirmektedir. Kredi piyasaları, uyaranlara rağmen yükselebilir.

Özetle, koronavirüs krizi belirsiz bir şekilde bitecek bir hikayedir. En belirgin olan ise insan etkisinin zaten trajik olduğu ve şirketlerin çalışanlarını korumak, iş sorunlarını ve risklerini ele almak için hemen harekete geçmeleri ve salgını ellerinden gelen her şekilde azaltmaya yardımcı olmaları gerektiğidir.

Comments

Comments are closed.

Login/Sign up